महाराष्ट्रातील प्रसिद्ध लेण्या | List of Caves in Maharashtra –
महाराष्ट्र, भारताच्या पश्चिमेस असलेल्या राज्याचं ऐतिहासिक, सांस्कृतिक आणि प्राकृतिक धरोहर अनेक गुंतागुंतीत असतं, ज्यांमध्ये काही फार महत्वाचं आपलं आणि सुंदर लोकांचं आहे. महाराष्ट्रातील काही लेण्या नाव खूपच ओळखण्यात आलं आहे, त्यांमध्ये काही प्रसिद्ध लेण्या आहेत:
| लेणी | जिल्हा |
| पितळखोरा (सर्वात जूनी ) | औरंगाबाद |
| धाराशिव | उस्मानाबाद |
| भाजे ,बेडसा | पुणे |
| घारापुरी (एलिफंटा ) | रायगड |
| गांधार लेणी | रायगड |
| खिद्रापूर (जैन लेणी ) | कोल्हापूर |
| भोकरदन लेण्या | जालना |
| चांभार लेण्या | नाशिक |
| कानळदा | जळगाव |
| कान्हेरी लेण्या | ठाणे /मुंबई उपनगर |
| अशेरी प्राचीन लेण्या | पालघर |
| अजिंठा – वेरूळ | औरंगाबाद |
| खरोसा (ता . औसा ) | लातूर |
| अंबरनाथ | ठाणे |
| पांडवलेणी | नाशिक |
| गळवाडा | औरंगाबाद (गणेश लेण्या ) |
| खडसाबळे | रायगड |
| जोगेश्वरी | मुंबई उपनगर |
| देवळाली | नाशिक |
| चोल लेण्या | रायगड |
| पाटणादेवी | जळगाव |
| चांदवड ,अंकाई | नाशिक |
| म्हसरूळ लेण्या | नाशिक |
काही महत्वाच्या लेण्यांची माहिती खालीलप्रमाणे –
अजिंठा लेणी:
अजिंठा लेणी ही एक युनेस्को जागतिक वारसा स्थळ आहे आणि त्यांची बौद्ध गुहा मंदिरे आणि मठांसाठी प्रसिद्ध आहेत. ही लेणी इ.स.पू. २ व्या शतकापासून इ.स. ६ व्या शतकापर्यंत ६०० वर्षांमध्ये बांधली गेली. लेणी अजिंठा टेकड्यांमधील एका दुर्गम मध्ये, मुंबईपासून सुमारे ३०० किलोमीटर (१९० मैल) ईशान्येला स्थित आहेत. लेणी त्यांच्या बारीक नक्षीकाम आणि चित्रांसाठी प्रसिद्ध आहेत, ज्यात बौद्ध पुराणकथा आणि इतिहासातील दृश्ये आहेत. लेणी बौद्ध ग्रंथांपैकी अनेकांनाही घर देतात, ज्यात अजिंठा सूत्रे आहेत.
एलोरा लेणी:
एलोरा लेणी ही दुसरी युनेस्को जागतिक वारसा स्थळ आहे आणि त्यांची हिंदू, बौद्ध आणि जैन गुहा मंदिरे आणि मठांसाठी प्रसिद्ध आहेत. ही लेणी इ.स. ६ व्या ते १० व्या शतकांपर्यंत ४०० वर्षांमध्ये बांधली गेली. लेणी एका टेकड्यांमध्ये, मुंबईपासून सुमारे २९० किलोमीटर (१८० मैल) ईशान्येला स्थित आहेत. लेणी त्यांच्या विविध शैलींसाठी प्रसिद्ध आहेत, ज्यात हिंदू, बौद्ध आणि जैन यांचा समावेश आहे. हिंदू लेणी सर्वात जास्त आहेत, आणि त्यात कैलास मंदिर आहे, जे जगातील सर्वात मोठे एकसंध मंदिर आहे. बौद्ध लेणी देखील प्रभावशाली आहेत, आणि त्यात विश्वकर्मा गुहा आहे, जो एक चैत्य हॉल (बौद्ध प्रार्थना हॉल) आहे ज्यात ३० मीटर (९८ फूट) लांबीची बुद्ध मूर्ती आहे. जैन लेणी सर्वात लहान गट आहेत, परंतु ते अजूनही पाहण्यासारखे आहेत.
कार्ले लेणी:
कारला लेणी ही १४ बौद्ध गुहांचा समूह आहे जो लोणावळा जवळ आहे. ही लेणी इ.स. पू. १ व्या शतकात बांधली गेली आणि त्यांची बौद्ध गुहा मंदिरांसाठी प्रसिद्ध आहेत. लेणी एका मोठ्या टेकडीमध्ये कोरण्यात आली आहेत आणि त्या आकाराने लहान कोठ्यांपासून मोठ्या सभागृहांपर्यंत आहेत. लेणी बारीक नक्षीकामांनी सजविलेली आहेत, ज्यात बुद्ध आणि इतर बौद्ध व्यक्तींच्या पुतळे आहेत. कारला लेणी ही महाराष्ट्रातील सर्वात लोकप्रिय पर्यटन स्थळांपैकी एक आहे.
पांडवलेणी
पांडवलेणी ही २४ बौद्ध गुहांचा समूह आहे जो नाशिकजवळ आहे. ही लेणी इ.स. ६ व्या शतकात बांधली गेली आणि त्यांची हिंदू गुहा मंदिरांसाठी प्रसिद्ध आहेत. लेणी एका मोठ्या टेकडीमध्ये कोरण्यात आली आहेत आणि त्या आकाराने लहान कोठ्यांपासून मोठ्या सभागृहांपर्यंत आहेत. लेणी बारीक नक्षीकामांनी सजविलेली आहेत.
