महाराष्ट्राचा भूगोल हवामान व पर्जन्य । मृदा व वने

• भूगोल :   महाराष्ट्राचा भूगोल

• भूगोल :   महाराष्ट्राचा भूगोल| हवामान व पर्जन्य | मृदा व वने – History of Maharashtra

• महाराष्ट्राची निर्मिती – १ मे १९६०
• महाराष्ट्राचे क्षेत्रफळ – ३,०७,७१३ चौ.किमी.

• महाराष्ट्राची लोकसंख्या (२०११ नुसार) – ११,२३,७२,९७२
• महाराष्ट्राची राजधानी – मुंबई

• महाराष्ट्राची उपराजधानी – नागपूर
• महाराष्ट्राचा आकार – भिकोणाकृती

• महाराष्ट्राचे उत्तर-दक्षिण अंतर – ७२० कि.मी.
• महाराष्ट्राचे पूर्व – पश्चिम अंतर – ८६० कि.मी.

• महाराष्ट्राला लागून असलेला समुद्रकिनारा – ७२० कि.मी. • महाराष्ट्रातील जिल्हे – ३६

• महाराष्ट्रातील तालुके – ३५८
• महाराष्ट्रातील महानगरपालिका – २७

• महाराष्ट्रातील नगरपरिषदा – २३६
• महाराष्ट्रातील नगरपंचायती – १२४

• महाराष्ट्रातील जिल्हा परिषदा – २४
• महाराष्ट्रातील पंचायत समित्या – ३५१

• महाराष्ट्रातील ग्रामपंचायती – २८,३३२
• महाराष्ट्रातील दशलक्षी शहरे -७

• महाराष्ट्रातील महसूल विभाग (प्रशासकीय)महाराष्ट्रातील प्रादेशिक विभाग – ५
• महाराष्ट्रातील कृषी हवामान विभाग – १

• महाराष्ट्राचा अक्षवृत्तीय विस्तार – १५८’ उत्तर ते २२ उत्तर
• महाराष्ट्राचा रेखावृत्तीय विस्तार – ७२६ पुर्व ८९’ पूर्व रेखांश

• महाराष्ट्राचे स्थान – उत्तर – पूर्व गोलाधार्त आहे.
• क्षेत्रफळानुसार महाराष्ट्राचा भारतात क्रमांक – तिसरा

• क्षेत्रफळानुसार महाराष्ट्राची टक्केवारी – ९.३६%
• भारताच्या लोकसंख्येनुसार महाराष्ट्राचा भारतात क्रमांक – दुसरा

• भारताच्या लोकसंख्येनुसार महाराष्ट्राची टक्केवारी – ९.२८%
• मुंबई शहर व मुंबई उपनगर या जिल्ह्यात जिल्हा परिषदा नाहीत.

• मुंबई शहर या शिरल्ह्यात एकही शासुका नाही.
• महाराष्ट्राला एकूण सहागय+ एक केंद्रशाविया प्रवेशाची शीमा सागून आहे.

• महाराष्ट्राच्या मारेला असलेले राज्य – मध्यप्रदेश
• महाराष्ट्राच्या दक्षिणेला असलेले राज्य – मोवा व कर्नाटक

• महाराष्ट्राच्या पूला असलेले राज्य – प्रतीसगड
• महाराष्ट्रच्या आगोयला असलेले राज्य – तेलंगणा

• महाराष्ट्राच्या वायरयेला असलेले राज्य – गुजयात, दादरा, मगर हवेती,
• महाराष्ट्राच्या अतिगतरेकडीस शिस्हा – नंदुरबार

• महाराष्ट्राच्या अतिवक्षिणेकडील जिल्हा – सिंधुदुर्ग • महाराष्ट्राच्या अतिपूर्वेकडील जिल्हा – गडचिरोली

• महाराष्ट्राच्या अतिपश्चिमेकडील जिल्हा – पालघर
• सर्वात जास्त समुद्रकिनारा लाभलेला जिल्हा – रात्नागिरी (२२७ कि.मी.)

• सर्वात कमी समुद्रकिनारा लाभलेला जिल्हा – ठाणे (२५ कि.मी.)
• महाराष्ट्रातील आदिवाशी जिल्हा – नंदूरबार

• महाराष्ट्रातील पहिला पर्यटन जिल्हा – सिंधुदुर्ग
• महाराष्ट्रातील दुसरा पर्यटन जिल्हा – औरंगाबाद

• महाराष्ट्रातील तिसरा पर्यटन जिल्हा – नागपूर
• महाराष्ट्राचा राज्यप्राणी-शेककखार

• महाराष्ट्राचा राज्यपक्षी- हरियाल
• महाराष्ट्राचे राज्यपूल – तामन/जाराल

• महाराष्ट्राचे राज्य फुलपाखरा-न्यु मारमान
• महाराष्ट्राचे राज्य वृक्ष- आंबा

• महाराष्ट्राची राजभाषा – मराठी
• महाराष्ट्राला सर्वाधिक सीमा मध्यप्रदेश राज्याची लागून आहे.

• महाराष्ट्राला सर्वात कमी सीमा गोवा राज्याची लागून आहे.
• महाराष्ट्राचे काश्मीर – कास पठार

• विदर्भाचे काश्मीर व नंदनवन – चिखलदरा
• महाराष्ट्राचे नंदनवन- महाबळेश्वर

● महाराष्ट्रातील हवामान व पर्जन्य

• महाराष्ट्रातील हवामान व पर्जन्य

– कोकण किनारपट्टीला हवामान – उष्ण,सम व दमट असते.
– सह्याद्रीच्या घाटमाथ्यावर हवामान – थंड व आर्द्र असते.
– महाराष्ट्र पठारावर हवामान – उष्ण, कोरटे व विषम असते.
– महाराष्ट्रातील सर्वात जास्त पाऊस पडणारे ठिकाण – आंबोली (सिंधुदुर्ग)
– महाराष्ट्रातील सर्वात जास्त दिवस पाऊस पडणारे ठिकाण – गगनबावडा (कोल्हापूर)
– महाराष्ट्रातील सर्वात कमी पाऊस पडणारे ठिकाण – दहीवड व म्हसवड (सातारा)
– महाराष्ट्रा नैऋत्य मोसमी वाऱ्यापासून प्रतिरोध प्रकारचा पर्जन्य जास्त पडतो. (८५४)
– उन्हाळ्यामध्ये पडणाऱ्या पावसाला किनारी भागात आंबेसरी / आमसरी असे म्हणतात.
– उन्हाळ्यामध्ये पडणाऱ्या पावसाला पठारी भागात अवकाळी किंवा वळवाचा पाऊस असे म्हणतात. -संक्रामणाचा महिना – ऑक्टोबर
– महाराष्ट्रात सर्वाधिक पाऊस जूलै महिन्यात पडतो.
– समुद्रासपाटीपासून उंच जावे तसे तापमान कमी होत जाते..

● महाराष्ट्रातील मृदा व वने

• महाराष्ट्रातील मृदा व वने
– महाराष्ट्रात सर्वात जास्त आढळणारी मृदा – काळी मृदा
– काळ्या मृदेची निर्मिती बेसाल्ट खडकापासून होते
टिटॅनी फेरस मॅकोटाईट या घटकामुळे काळ्या मृदेला काळा रंग येतो
– जांभ्या मृदेतील घटक – Fe+AI
– तांबड्या मृदेतील घटक- Fe+Al+Mg
– काळ्या मृदेला रेगूर / रेगूड / कापसाची काळी मृदा असेही म्हणतात
– कापूस हे रेगूर मृदेतील अतिशय महत्त्वाचे पिक आहे.
– मृद व जलसंधारण आयुक्तालय – औरंगाबाद
– महाराष्ट्राचे वनांखालील एकूण क्षेत्र – २०.१२%
– महाराष्ट्र राज्य वनविभागाचे मुख्यालय – नागपूर
– महाराष्ट्रातील सर्वात जास्त वने असणारा जिल्हा – गडचिरोली
– महाराष्ट्रातील सर्वात कमी वने असणारा जिल्हा – लातूर
– महाराष्ट्रातील सर्वात कमी वने असणारा शहरी जिल्हा – मुं. शहर
– पर्यावरणाचा समतोल राखण्यासाठी एकूण भौगोलिक क्षेत्राच्या ३३४ क्षेत्र वनांखाली असणे आवश्यक आहे.
– संत तुकाराम वनग्राम योजना – २००६
– खैरापासून कात बनवला जातो.
– आगकाधा बनवण्यासाठी सेमल वृक्षाचे लाकूड वापरता.

भूगोल :   महाराष्ट्राचा भूगोल